Wznowienie/wyznaczenie granic – wykonujemy gdy granice zostały uprzednio ustalone, np. w wyniku podziału nieruchomości czy usług, o których mowa poniżej. Jeśli dokumentacja jest zgodna i jednoznacznie określa granice, strona niezadowolona z ich przebiegu może zawsze przekazać sprawę do właściwego Sądu.
Ustalenie granic w trybie ewidencyjnym – wykonywane gdy dokumenty (dowody) dotyczące przebiegu granic są mało dokładne lub mało wiarygodne, sprzeczne lub ich brak. Strony (właściciele, władający działką) zostają zawiadomieni o czynnościach geodety, doręczenie musi nastąpić co najmniej 7 dni przed spotkaniem na gruncie. Jeśli wszystkie strony będą obecne na gruncie i ustalą przebieg granicy oraz złożą zgodne oświadczenie do protokołu, geodeta mierzy granicę wskazaną przez strony. Należy jednak mieć na uwadze, że granice te nie mogą odbiegać od dostępnych materiałów geodezyjnych, choćby mało dokładnych. Jeśli strony nie dojdą do porozumienia w kwestii przebiegu granicy, lub nie wszystkie strony będą obecne, geodeta ustala granicę właśnie na podstawie tych dowodów, szczególnie jeśli ta jest to zgodne ze stanem spokojnego posiadania na gruncie w dniu pomiaru. Stanowiska stron i inne istotne informacje dotyczące granic geodeta umieszcza w protokole z ustalenia granic. Po przekazaniu dokumentacji (operatu technicznego) z pomiaru i pozytywnej weryfikacji we właściwym starostwie powiatowym pomierzone granice zostają wprowadzone do bazy danych. W przypadku zaistniałego sporu informacja o granicy spornej jest również zawarta w bazie danych ewidencji gruntów i budynków. Oczywiście nawet w przypadku zgodnych oświadczeń stron bywa tak, że jedna z nich po jakimś czasie kwestionuje uprzednio ustaloną granicę w tym trybie, ponowny pomiar i ustalenie jest możliwe w trybie administracyjnym.
Rozgraniczenie nieruchomości – to po prostu ustalenie granic w trybie administracyjnym. Postępowanie takie zostaje wszczęte na wniosek strony (stron) lub z urzędu, gdy stroną zainteresowaną jest gmina lub jej jednostka organizacyjna. Czynności ustalenia granic wykonuje geodeta upoważniony przez organ prowadzący sprawę (wójt, burmistrz, prezydent miasta). Od „zwykłego” (ewidencyjnego) ustalenia granic różni się tym, że:
- poprzedza je postanowienie o wszczęciu postępowania
- dopuszcza się dowody nie będące częścią powiatowego zasobu geodezyjnego
- kontrola jest podzielona na 2 etapy: część proceduralną ocenia organ prowadzący sprawę, część techniczną właściwy starosta
- kończy się decyzją organu prowadzącego o rozgraniczeniu lub ugodą zawartą przed geodetą – która jest traktowana jak ugoda zawarta przed sądem, lub przekazaniem sprawy do sądu w przypadku braku zgodnego oświadczenia stron lub ugody.
Oczywiście jest kilka przypadków, gdy włodarz wydaje decyzję o rozgraniczeniu. Jest tak, gdy geodeta ustala granicę na podstawie jednoznacznie określonych punktów granicznych, zebranych dowodów lub gdy w przypadku sprzecznych dowodów strony złożą zgodne oświadczenie co do przebiegu granicy. Od decyzji można się odwołać, co oznacza zaskarżenie jej do sądu.
Rozgraniczenie nieruchomości w postępowaniu sądowym – sąd zwykle wyznacza biegłego sądowego (który jest geodetą), który po uprzednim pomiarze w terenie i sporządzeniu operatu technicznego sporządza opinię dla sądu. Sąd w takiej sytuacji wydaje postanowienie o rozgraniczeniu nieruchomości, biorąc pod uwagę dowody i stan spokojnego posiadania na gruncie. Należy zauważyć, że w postępowaniu cywilnym przed sądem jest inne pierwszeństwo kryteriów ustalenia granic niż w trybie administracyjnym czy ewidencyjnym. Sąd może na przykład ustalić granicę zgodnie ze stanem spokojnego posiadania pomimo dowodów na jej inny przebieg.
Przykład z naszej praktyki:
Nasz klient zlecił nam ustalenie granicy swojej nieruchomości. W wyniku analizy dokumentacji geodezyjnej pozyskanej w starostwie okazało się, że na 2 odcinki granicy w ogóle brak dokumentacji. Geodeta wykonujący podział w latach 80-tych nie przekazał operatu do zasobu, ale pozyskał opis i mapę stanowiącą podstawę do transakcji notarialnej i wyodrębnieniu działek w księgach wieczystych. W terenie wzdłuż 2 spornych odcinków istniało ogrodzenie, jednakże strony nie uznawały go za obowiązującą granicę prawną. Mało tego, jedna ze stron jako stan spokojnego posiadania uznawała linię oddzielającą niewielki pas zieleni poza istniejącym ogrodzeniem a istniejącą drogą gruntową i rowem. Strona przeciwna twierdziła natomiast, że istniejące ogrodzenie narusza jego stan posiadania. Dlatego w protokole ustalenia granic do celów ewidencji gruntów i budynków zamieściłem uwagę o granicy stanowiącej przedmiot sporu. Następnie jedna ze stron wystąpiła o wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego, ale i to postępowanie nie zmieniło stanowisk stron, sprawa swój finał znalazła w sądzie, gdzie byłem świadkiem na rozprawie.